Ta’y’elsizdik taqyrybyndag’y ry’hani’-patri’ottyq a’nder jai’ynda oi’-tolg’am

 

Ta’y’elsizdik — halqymyzdyn’ bostandyg’y men derbes damy’ jolyndag’y san g’asyrlyq ku’res tari’hynyn’ na’ti’jesi, babalar armanynan ty’yndag’an, bu’gingi urpaq qoljetkizgen uly jen’is.

Ta’y’elsizdik ku’ni elimizdin’ barlyq azamattary u’s’in orny ereks’e mereke dep bilemiz, sebebi, osynay’ ju’rekjardy qy’anys’qa toly ku’ndi ata-babalarymyz g’asyrlar boi’y armandap, ku’ty’men o’tti. Ta’y’elsizdik ol qai’ eldin’ bolmasyn basty bai’lyg’y. Ta’y’elsizdiktin’ arqasynda Qazaq elin bu’kil a’lem tan’yp jatyr.

Men de osy eldin’ bir azamaty retinde Ta’y’elsizdik ku’ni merekesinin’ qarsan’ynda atalmys’ merekege arnay’ retinde maqala jazy’ mindetim dep oi’ladym.

Biz eldin’ baqyty men bai’lyg’yn a’nge qosy’dan talmai’myz. Elimiz ta’y’elsizdigin jari’i’alag’annan beri ta’y’elsizdik, ty’g’an el, ty’g’an jer taqyrybynda qans’ama a’nder du’ni’ege keldi desen’izs’i?! Ta’y’elsizdikke dei’in de s’yg’arylg’an, ta’y’elsizdik alg’annan kei’in elimizdin’ memlekettik ra’mizi a’nuranyna ai’nalg’an ry’hani’-patri’ottyq a’nderdin’ biri aqyn Jumeken Na’jimedenovtin’ so’zine jazylg’an vals pats’asy S’a’ms’i Qaldai’aqovtyn’ «Menin’ Qazaqstanym» a’ni boldy. Bul a’n ta’y’elsizdiktin’ tu’p tamyry «Jeltoqsan» oqi’g’asyna tikelei’ bai’lanysty ekendigine es’kim day’ ai’ta almas. «Tu’bin bilmegen teksiz» degen qazaqtyn’ g’ajap so’zi osyndai’dan s’yqsa kerek. Sebebi, ta’y’elsizdikti an’sag’an qazaq elin Qazaqstang’a g’ana emes ku’lli a’lemge pas’ etetin a’n bolg’any s’yndyq.

Al, ata-babalarymyz an’sag’an ta’y’elsizdigimizden kei’in a’nge ulttyq a’r bergen, ta’y’elsizdik taqyrybyn tolg’ag’an aqyn-sazgerler egemendigimizdi madaqtai’tyn, nasi’hattai’tyn, da’riptei’tin keremet, ko’ptegen a’nderdi du’ni’ege a’keldi.

Bul a’nder qazaqtyn’ talai’ ry’hyn asqaqtatty. O’tken da’y’irdin’ u’nin, halyqtyn’ so’zin jetkizdi. Otang’a degen s’eksiz su’i’ispens’ilikti pas’ etetin mundai’ ty’yndylardy bu’gingi azat eldin’ urpaqtary da ereks’e yqylaspen s’yrqap, o’z boi’ynda patri’ottyq sezim men eline degen su’i’ispens’ilikti qalyptastyryp ju’r. En’ bastysy bul a’nderden s’yg’arma i’esinin’ ju’rek lu’pilin esti’siz. A’ndi kim, qai’ ult oryndasa da ju’rekten s’yqqan du’ni’e ju’rekke jeteri anyq, a’ri bul bir ty’ astyna birikken qazaq jurtynyn’ ay’yzbirs’iligin ai’g’aqtai’dy.

El ta’y’elsizdigine dei’in de egemendik alg’annan kei’in de s’yg’arylg’an, ry’hty oi’atyp, jiger-ku’s’ beretin, a’nnin’ atay’lary ta’y’elsizdik taqyrybynda bolmasa da a’n ma’tininde ta’y’elsizdik, egemendik, bostandyq jai’ynda so’zder kezdesip, jyrlanatyn, nag’yz patri’ottyq, qazaq ju’reginin’ jyryna ai’nalg’an a’nderdin’ tizimin orynday’s’ylary ja’ne avtorlarymen qatar usyng’andy jo’n ko’rdim. Olar:

—        a’ns’i-sazger Eskendir Hasang’ali’evtin’ orynday’yndag’y «Atameken» a’ni (a’ni Eskendir Hasang’ali’evtiki, so’zi Qadyr Myrza A’li’diki);

—        a’ns’i Roza Rymbaevanyn’ orynday’yndag’y «Ai’naldym senen, atameken» a’ni (a’ni Janbota Tui’aqbaevtiki, so’zi S’o’mis’bai’ Sari’evtiki);

—        a’ns’i Nurg’ali’ Nu’sipjanovtyn’ orynday’yndag’y «O’z elim» a’ni (a’ni Nurg’i’sa Tilendi’evtiki, so’zi Qadyr Myrza A’li’diki);

—   a’ns’i-sazger Bekbolat Tiley’hanovtyn’ orynday’yndag’y «Qazag’ym menin’» (Elim menin’ an’sag’an) a’ni (a’ni Bekbolat Tiley’hanovtiki, so’zi Nursultan Nazarbaevtiki);

—   a’ns’i Bag’dat Samedi’novanyn’ orynday’yndag’y «Qazaqstan» a’ni (a’ni Altynbek Qorazbaevtiki, so’zi Juban Moldag’ali’evtiki);

—   My’zART-tyn’ orynday’yndag’y «Qazaq eli» a’ni (a’ni Jarylqasyn Da’y’lettiki, so’zi Nesipbek Ai’tovtiki);

—   a’ns’i I’bragi’m Eskendirdin’ orynday’yndag’y «Ko’k ty’dyn’ jelbiregeni» a’ni (a’ni Ermurat Zei’ipqandiki, so’zi Almas Ahmetbektiki);

—   a’ns’i Qai’rat Nurtastyn’ orynday’yndag’y «Jasa, Qazaqstan» a’ni (a’ni men so’zi Ai’gerim Syrlybaevaniki);

—   a’ns’i Marjan Arapbaevanyn’ orynday’yndag’y «Qazaq eli osyndai'» a’ni (a’ni M. Banc’y’diki, so’zi A’ Asylbekovtiki);

—   a’ns’i Roza Rymbaevanyn’ orynday’yndag’y «Qazaq eli» a’ni (a’ni Erkin Yntyqbaevtiki, so’zi S’o’mis’bai’ Sari’evtiki;

—   a’ns’i Bu’rkit pen Ai’s’anyn’ orynday’laryndag’y «Mekenim — Qazaqstan» a’ni (a’ni Ai’bek Sei’itovtiki (Bu’rkit), so’zi Ai’s’a Ko’pjasarovaniki);

—   a’ns’i Bu’rkit pen Ai’s’anyn’ orynday’laryndag’y «Memleketim» a’ni (a’ni Ai’bek Sei’itovtiki (Bu’rkit), so’zi Ai’s’a Ko’pjasarova men Ri’nat Zai’ytovtiki);

—   a’ns’i Birjan Muqamanovtyn’ orynday’yndag’y «Ta’y’elsizdik» a’ni (a’ni O’mirserik Arapovtiki, so’zi Jumabek Qy’anys’bai’ulyniki);

—   Da’ribaevtar otbasynyn’ orynday’laryndag’y «Qazaqstan baqytty» a’ni (a’ni men so’zi Ry’slan Mamytovtiki);

—   a’ns’i-sazger Qali’bek Deripsaldi’nnin’ orynday’yndag’y «O’rkendi Qazaqstan» a’ni (a’ni Qali’bek Deripsaldi’ndiki, so’zi Jumas’ Somju’rektiki).

—   a’ns’i Azamat I’zni’evtin’ orynday’yndag’y «Ta’y’elsiz elim» a’ni;

—   aqyn a’ri sazger Gu’lai’ym Jotaevanyn’ «Ta’y’elsizdik el urany» a’ni;

—   ag’ai’yndy Ju’ginisovterdin’ orynday’yndag’y «Ta’y’elsiz elim» a’ni (a’ni D. Otars’i’novtiki, so’zi A. Eley’sizdiki);

—   a’ns’i Serik Adai’dyn’ orynday’yndag’y «Ta’y’elsizdik el» a’ni (a’ni A’dilbek Sari’ndiki, so’zi Abai’ Qams’abektiki);

—   Toqtar Serikov, Sai’at Medey’ov, Dosymjan Tan’atarovtyn’ orynday’laryndag’y «Otanym» a’ni (a’ni men so’zi Bay’yrjan Esebaevtiki);

—   Toqtar Serikov, Sai’at Medey’ov, Dosymjan Tan’atarovtyn’ orynday’laryndag’y «Ma’n’gilik el» a’ni;

—   Qazaqstan estrada juldyzdarynyn’ orynday’laryndag’y «Ta’y’elsizdik» a’ni (a’ni Arman Du’i’sendiki, so’zi Asqar. Du’i’senbiniki);

—   elimizdin’ o’zge ult o’kilderinin’ orynday’laryndag’y «Ta’y’elsiz Qazaqstanym» a’ni (a’ni Arman Du’i’sendiki, so’zi Serik Sei’itmandiki);

—   a’ns’i Symbat Rahmanberdi’evanyn’ orynday’yndag’y «Ta’y’elsizdik» a’ni (a’ni Ai’jigit Asanovtiki, so’zi Sattar Qy’as’baev pen Bazarbek Ty’ki’baevtiki);

—   a’ns’i Mo’ldir A’y’elbekovanyn’ orynday’yndag’y «Ty’g’an el» a’ni (a’ni S’oqan Y’a’li’handiki, so’zi Orazbek. Kinbaevtiki);

—   a’ns’i Mo’ldir A’y’elbekovanyn’ orynday’yndag’y «Ty’g’an jer» a’ni (a’ni Arman Du’i’sendiki, so’zi Asqar. Du’i’senbiniki);

—   a’ns’i Gu’lnur Orazymbetovanyn’ orynday’yndag’y «Ty’g’an o’lke» a’ni (a’ni Tursynjan S’apai’diki, so’zi Muqag’ali’ Maqataevtiki);

—   a’ns’i O’mirqul Ai’ni’i’azovtin’ orynday’yndag’y «Bai’taq elim» a’ni (a’ni Serikzat Du’i’seng’azi’ndiki, so’zi M. Salyqovtiki);

—   a’ns’i Asqar Ju’nisbekovtin’ orynday’yndag’y «Jasa, Qazaqstan!» a’ni (a’ni Erjan Serikbaevtiki, so’zi Anar Japarqulovaniki);

—   a’ns’i Dana Kentai’dyn’ orynday’yndag’y «Elim menin’» a’ni (a’ni Us’qyn Jamalbektiki, so’zi A’set Esjandiki);

—   a’ns’i Ry’slan Mamytovtyn’ orynday’yndag’y «Jasa, qazag’ym!» a’ni (a’ni men so’zi G’i’i’as Tursynbaevtiki);

—   a’ns’i Ai’kerim Qalay’baevanyn’ orynday’yndag’y «Ta’y’elsiz qazaqtyn’ qyzymyn» a’ni (a’ni Ermek Elgezekovtiki, so’zi Ai’sa’y’le Bei’senhandiki).

«Toqsan ay’yz so’zdin’ tobyqtai’ tu’i’ini bar» degendei’, bai’taq elimizdin’ ta’y’elsizdigi taqyrybynda aqyn-jazy’s’ylarymyzdyn’ qalamdarynan ty’yndap, ku’mis ko’mei’ a’ns’ilerimiz oryndag’an qans’ama a’ndermen tanys boldyq. Bul tunyp turg’an ry’hani’-patri’ottyq a’nder, mi’lli’ondag’an qazaqtyn’ ai’ty’g’a qaqysy bar a’nder.

Ta’y’elsizdik ku’ni merekesine orai’ osy atalmys’ merekege arnalg’an ry’hani’-patri’ottyq a’nder jai’ynda oi’-tolg’amymdy qorytyndylai’ kele, ba’rimizge bolas’aqta merei’li tabys tilei’ otyra, ko’k bai’rag’ymyz as’yq aspanymyzda ma’n’gi jelbirei’ bersin, ta’y’elsizdigimiz tug’yrly, elimiz g’umyrly bolsyn, qazaq elinde osyndai’ ta’y’elsizdigimizdi jyrlai’tyn a’nder ko’p bolsyn!

Ta’y’elsizdik tay’ eter qasi’etti ki’emiz, babalardan qalg’an aqjoltai’ amanat, endes’e et ju’regi elim dep soqqan a’rbir azamatty Qazaqstan Respy’bli’kasy Ta’y’elsizdiginin’ 26 jyldyg’ymen quttyqtai’myz!